TBMM’ye sunulan 2024-2028 dönemine ilişkin 12. Kalkınma Planı’na göre, yerleşim yerlerinin ve toplumun afetlere karşı dirençliliğinin artırılması, afet risk ve zararlarının azaltılarak can ve mal kayıplarının asgari düzeye indirilmesi, afet yönetiminin tüm süreçlerinin etkin yürütülmesi, toplumun ve tüm kuruluşların afet farkındalığının artırılması amaçlanıyor.
Plan kapsamında, ülke genelinde, bölgelerin sosyoekonomik ve fiziksel özellikleri dikkate alınarak tüm afet tehlike türlerine göre önceliklendirme yapılacak, afet risk ve zararlarını azaltıcı çalışmalar yürütülecek.
“Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi” hazırlanacak. “İl Afet Risk Azaltma Planları (İRAP)” izlenerek güncelleme çalışmaları yürütülecek. “Türkiye Afet Risklerinin Azaltılması Platformu”nun etkinliği artırılarak karar alma mekanizması aktif hale getirilecek. Afet yönetimi alanında uluslararası işbirlikleri artırılacak.
Afet yönetiminden sorumlu merkezi ve yerel birimlerin teknik ve idari kapasitelerinin güçlendirilmesi çalışmaları yapılarak teknik personele deprem yönetmelikleri ve afet yönetimi konusunda düzenli eğitimler verilecek.
Erken uyarı ve tahmin sistemleri kurulacak
Afet tehlike türlerine göre ülke ve bölge ölçeğinde bütünleşik erken uyarı ve tahmin sistemleri kurulacak, erken uyarı amaçlı veri analizini, afetlerin izlenmesini, komuta ve sevkiyatı sağlamak üzere yeni teknolojik imkanlardan faydalanılacak. Afet anında tüm kaynakları etkin yönetebilen ve coğrafi bilgi sistemi temelli karar destek mekanizması geliştirilecek ve güncelliği sağlanacak. Uzaktan algılama ve görüntüleme sistemlerinin afet tehlike ve risk azaltma çalışmalarında etkin kullanımı sağlanacak.
Afetlere hazırlık ve afet sonrası müdahalede kritik öneme haiz yapı türleri izlenerek gerekli önlemlerin alınması sağlanacak, yapı sağlığı izleme sistemlerinin kurulumu ülke genelinde yaygınlaştırılacak.
Mevcut ve yeni yapılacak tüm alt ve üstyapıların afetlere karşı dirençliliği sağlanacak. Ulusal ölçekte kritik altyapı ve üstyapılar türlerine göre sınıflandırılarak, çoklu afet tehlikelerine göre risk değerlendirmesi yapılacak ve gerekli olanlar güçlendirilecek. Altyapıların çoklu afet tehlikelerine karşı korunması için düzenli bakım ve onarımı yapılacak. Eğitim ve sağlık başta olmak üzere kamu hizmetlerinin sunulduğu yapıların afet ve olağanüstü durumlara karşı hazırlık durumu güçlendirilecek.
Dere yataklarına müdahalelerin önlenmesi amacıyla mevzuat hazırlanacak
İklim değişikliğiyle ilgili afet tehlikelerine karşı toplumsal dirençlilik artırılarak uyum kapasitesi güçlendirilecek. Taşkın yönetim planları tamamlanarak güncel tutulacak. Taşkın koruma ve kontrol yatırımlarında bölgelerin mevsimsel yağış şartları, nüfusu, stratejik tesisler ve tarım arazilerinin durumu dikkate alınacak, taşkın koruma ve kontrol tesislerinin sayısı artırılacak. Taşkınların etkilerinin asgari seviyeye indirilebilmesi, dere yataklarına yapılan müdahalelerin önlenmesi ve taşkın riskinin yapılacak tüm çalışmalarda dikkate alınması amacıyla gerekli mevzuat hazırlanacak.
Her türlü ölçekteki afet ve acil durumlara müdahale ekiplerinin becerilerini test etmek, kabiliyetleri geliştirmek, müdahale planlarının uygulanabilirliğini ölçmek ve gerekli iyileştirmeleri yapmak amacıyla tatbikatlar gerçekleştirilecek.
Belirlenen çoklu afet senaryolarına göre, olası afetlerden etkilenenlerin ve afet bölgesindeki ekonomik ve sosyal hayatın iyileştirilmesi için yapılacak çalışmalara yönelik “Türkiye Afet Sonrası İyileştirme Planı” tamamlanacak. Afet tehlike ve riski yüksek yerler için yerel düzeyde yürütülecek faaliyetleri planlamaya, izlemeye ve değerlendirmeye yönelik “Türkiye Afet Sonrası İyileştirme Planı-Uygulama Planı” hazırlanacak.
Afet risk aktarım yöntemleri ve finansman imkanları geliştirilecek. Afet risklerinin azaltılmasına yönelik finansal ve mali araçlar çeşitlendirilerek geliştirilecek. Tüm afet tehlikelerini kapsayacak zorunlu afet sigorta mekanizması geliştirilerek yaygınlaştırılacak, afet sigortası beyanı ve ödemesinin etkin takibi sağlanacak. Afet yönetimiyle bağlantılı sermaye piyasası ürünlerinin yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilecek.
Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerin etkilerinin giderilmesi için iyileştirme çalışmaları sürdürülecek.
Yeniden yapılanma çalışmaları kapsamında deprem bölgesindeki altyapıların afetlere karşı dayanıklılığı artırılacak, bölgenin sağlıklı ve dirençli dokusunun oluşmasına katkı sağlanırken, aynı zamanda yeniden imar çalışmaları çerçevesinde yeşil dönüşümü teşvik edecek ve enerji verimliliğini artıracak yatırımlar desteklenecek. Deprem bölgesindeki altyapıların afetlere karşı dayanıklılığı artırılarak iyileştirilmesi için ayrılan finansman kaynakları çeşitlendirilecek. Deprem hasarlarının telafisi amacıyla yürütülecek projelere öncelik verilecek.
Marmara Bölgesi’nde geçici barınma alanlarının kapasitelerinin artırılması sağlanacak
Olası bir deprem sonrasında can ve mal kaybının en az seviyede tutulabilmesi için Marmara Bölgesi’nde gerekli risk azaltma çalışmalarına devam edilecek. Kritik altyapı tesislerinin afetlere karşı dayanıklılığı artırılacak.
Bölgede afet ve acil durumlarda kullanılması planlanan geçici barınma alanlarının kapasitelerinin artırılması ve gerekli sosyal donatılarının tamamlanması sağlanacak.
Marmara Bölgesi’nde yer alan kültür ve tabiat varlıklarının afetlere karşı dayanıklı hale getirilmesi sağlanacak.
Toplanma alanları engelli ve yaşlıların ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte olacak
Engelli, yaşlı, kadın ve çocuklar ile yakınlarına yönelik farklı afet durumlarında afet öncesi, sırası ve sonrasında yapılması gerekenlere ilişkin detaylı rehberler hazırlanacak ve eğitimler verilecek.
Toplanma ve geçici barınma alanlarının, engelli, yaşlı, kadın ve çocukların farklılaşan ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte olması sağlanacak.
Zorunlu deprem sigortasında hedef 15,2 milyon konut ve iş yeri
Afet yönetimi hedeflerine göre, 2022 sonunda 10,9 milyon konut ve iş yeri zorunlu deprem sigortasına dahil olmuştu. Bu rakamın 2028’de 15,2 milyona ulaşması bekleniyor.
2028’e kadar tüm illerin sayısal telsiz sistemine dahil edilmesi de planlanıyor.
Öte yandan, 81 olan AFAD lojistik depo sayısının 2028’de 100’e çıkarılması hedefleniyor. 2022’de 10 bin 413 olan taşkın kontrol tesisinin 2028’de 11 bin 600’e ulaşması amaçlanıyor. Havza bazlı tamamlanan taşkın erken uyarı sistemi sayısının ise 2028’de 25 olması planlanıyor.
