Anadolu Ajansı’nın Cumhuriyet’in 100. yıl dönümü dolayısıyla hazırladığı “spor” temalı dosya haberler kapsamında bu haberde, Türk halterinin efsanesi Naim Süleymanoğlu’nun portresi işlendi.
Halterde üst üste 3 kez olimpiyat şampiyonluğu kazanan efsane sporcu Naim Süleymanoğlu, 23 Ocak 1967’de Bulgaristan’ın Kırcaali kentinin Ahatlı köyünde dünyaya geldi.
Haltere başlamasının 9 yaşındayken halter antrenörü Hilmi Pekünlü’nün kendisini keşfetmesiyle gerçekleştiğini anlatan Naim Süleymanoğlu, 14 yaşında Bulgaristan’da gençler ve yıldızlar şampiyonu oldu, bir yıl sonra 1982’de Brezilya’da düzenlenen Gençler Dünya Şampiyonası’nda ilk dünya şampiyonluğuna ulaştı ve “En genç dünya rekortmeni” unvanını elde etti.
Tarihe adını altın harflerle yazdıran Naim Süleymanoğlu, 1983’te Büyükler Dünya Halter Şampiyonası’nda birinci olurken, 1983-1986 yılları arasında gençlerde 13, büyüklerde 50 rekor kırdı, 1984, 1985 ve 1986’da dünyada yılın haltercisi seçildi.
Naim Süleymanoğlu’na ABD’de 1983’te katıldığı “Rekortmenlerin Turnuvası”nda dünya rekorunu kırması sonucunda ABD basını tarafından “Cep Herkülü” lakabı takıldı.
Bulgaristan’ın Sovyetler Birliği ile 1984 Los Angeles Olimpiyatları’nı boykot etmesi nedeniyle Naim Süleymanoğlu, bu olimpiyatlara katılamadı. Bu dönemde Bulgaristan hükümetinin “Soya dönüş operasyonu” kapsamında Türk isimlerini yasaklaması nedeniyle Naim Süleymanoğlu’nun adı, Naum Shalamanov olarak değiştirildi.
Öte yandan Naim Süleymanoğlu, 1984 yılında silkme kategorisinde vücut ağırlığının 3 katını kaldıran ikinci halterci olarak tarihe geçti.
Türkiye’ye ulaşması
Türkiye’ye gelişini, 1980’li yıllarda Bulgaristan’da yaşayan Türklere yapılan zulümlerin dünyaya duyurulması ve bitirilmesine yönelik bir girişim şeklinde ifade eden Naim Süleymanoğlu, o yıllarda Bulgaristan’da Türklerin asimilasyona maruz kaldığını dünya kamuoyuna aktarma fırsatı bulmuştu.
“Cep Herkülü”, Türkiye’ye geliş sürecinin başlangıcını şöyle anlatmıştı:
“Bulgaristan’da Türklere yapılan zulümleri kabullenmem mümkün değildi. Türkleri yok sayanlar için ter dökmek istemiyordum. Türkiye’ye iltica edecektim. 1985-1986 şubat ayı sonuna kadar bütün Türklerin isimleri değiştirildi. Artık adım; Naum Shalamanov yapıldı. 1986’da Avustralya’nın Melbourne kentinde düzenlenen Dünya Halter Şampiyonası’nda birinci oldum. Şampiyonanın sonunda 10 Aralık 1986’da verilen akşam yemeğinde beni Türk Konsolosluğuna götürecek kişilerle tanıştım.”
1986’da Avustralya’da Türk Büyükelçiliğine iltica eden Naim Süleymanoğlu, başarılı bir operasyonla Avustralya’dan uçakla Londra’ya ulaştırıldı. Ardından dönemin başbakanı Turgut Özal’ın gönderdiği özel uçakla Türkiye’ye getirilen Naim Süleymanoğlu, Ankara’da coşkulu bir karşılama ve basın toplantısıyla ilk kez Türk halkının karşısına çıktı.
“Cep Herkülü”nün 1988 Seul Olimpiyatları’na Türkiye adına katılabilmesi için Türk hükümetince Bulgaristan’a 1 milyon dolar ödenerek gerekli işlemler yapıldı. O tarihten itibaren Naim Süleymanoğlu, şampiyonalarda Türkiye adına mücadele etti. Merhum Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın ödemeyle ilgili, “Naim bize onu katbekat ödedi. Dünyada Türklerin reklamını yaptı.” dediği, böylece engellerin aşıldığı kayıtlara geçti.
Naim Süleymanoğlu’nun Türkiye’ye kaçması ile Bulgaristan’da yaşayan Türklere zulmedildiği, sünnetin yasaklandığı, sünnet yaptıranlara hapis cezası verildiği, mezar taşlarındaki Türkçe isimlerden dolayı mezarların dahi yıkıldığı dünya kamuoyuna duyuruldu.
Üst üste 3 olimpiyatta şampiyonluğu ve güreş dışında ilk olimpiyat altın madalyasının gelmesi
Dünyanın efsane sporcuları arasına yerleşen Naim Süleymanoğlu, Güney Kore’de düzenlenen 1988 Seul Olimpiyatları’nda erkekler 60 kiloda mücadele ederken, 9 dünya, 5 olimpiyat rekoru kırarak şampiyon oldu. Ağırlığının 3 katından 10 kilo fazlasını (190 kilo) kaldırarak “Dünyanın en iyi haltercisi” ödülünü kazanan “Cep Herkülü”, bunu dünyada başaran tek sporcu olarak tarihe geçti.
Naim ayrıca, silkmenin yanı sıra koparmada da 152,5 kilo kaldırarak toplamda 342,5 kiloya ulaşıp, dünya ve olimpiyat rekorları kırdı.
1988 Olimpiyatları’nda Türkiye’ye güreş dışında ilk altın madalyayı getiren sporcu olarak tarihte yerini alan Naim Süleymanoğlu, 1992’de de Uluslararası Halter Basın Komisyonu tarafından dünyanın en iyi sporcusu seçildi.
Milli halterci, 1988 Seul, 1992 Barselona ve 1996 Atlanta Olimpiyatları’nda birinci olarak, üst üste 3 olimpiyat altın madalyasıyla podyuma çıktı. Naim Süleymanoğlu, kariyerinde ayrıca 7’şer kez dünya ve Avrupa şampiyonluğuna ulaşırken, 46 dünya rekoruna imza attı.
1996’da haltere ara veren Naim Süleymanoğlu, sonrasında katıldığı 2000 Sidney Olimpiyatları’nda başarılı olamadı ve aktif spor hayatına veda etti. Efsane sporcu, Sidney’e kadar 24 yıl boyunca halterde bir numara olarak anıldı.
Time dergisine kapak olan ilk Türk sporcu
1988 Seul Olimpiyatları’nda 9 dünya, 5 olimpiyat rekoru kıran ve “Dünyanın en iyi haltercisi” seçilen Naim Süleymanoğlu, 3 Ekim 1988’de “Everybody Wins” başlığıyla Time dergisine kapak oldu.
O yıl Avrupa Halter Şampiyonası’nın ardından dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan tarafından Beyaz Saray’a davet edilen Naim Süleymanoğlu’nun teklif edilen ABD vatandaşlığını reddettiği kayıtlara geçti.
Naim Süleymanoğlu, 2000 yılında Uluslararası Halter Federasyonunda (IWF) dünyanın en genç asbaşkanı oldu. 2012 Londra Olimpiyat Oyunları kapsamında adı, Londra metrosundaki bir istasyona verildi. 2018 yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından Çankaya’da bir caddeye de “Naim Süleymanoğlu” adı verildi.
Hayatını anlatan film: “Cep Herkülü: Naim Süleymanoğlu”
Türk spor tarihine damga vuran Naim Süleymanoğlu’nun hayatını anlatan, yönetmenliğini Özer Feyzioğlu’nun yaptığı, senaryosunu Barış Pirhasan’ın Naim’in kardeşi Muharrem Süleymanoğlu’nun anılarını içeren ‘Kardeşim Cep Herkülü’ kitabından yola çıkarak kaleme aldığı “Cep Herkülü: Naim Süleymanoğlu” adlı film, 22 Kasım 2019’da vizyona girdi.
Filmde Naim Süleymanoğlu’nun, 1970’li yıllarda 9 yaşındayken halterle tanışmasından başlayarak 1988 yılındaki Seul Olimpiyatları’na kadar geçen yılları anlatılıyor.
Efsane milli halterci, 18 Kasım 2017’de tedavi gördüğü hastanede karaciğer yetmezliği nedeniyle 50 yaşında hayata veda etti. 28 Eylül 2017’de hastaneye kaldırılan Naim Süleymanoğlu ile yakından ilgilenen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 9 Ekim 2017’de hastanede efsane sporcuyu ziyaret etmişti.
Naim Süleymanoğlu’nun cenazesi, 19 Kasım 2017’de İstanbul Fatih Camisi’nden kaldırıldı. Cenaze namazına siyaset, iş ve spor camiasından çok sayıda kişinin yanı sıra spor yaptığı dönemde en büyük rakibi olan Yunan Valerios Leonidis de katılmıştı.
Naim Süleymanoğlu’nun naaşı, 6 yıl önce Edirnekapı Mezarlığı’na defnedildi.
