Ankara Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Lösemi Lenfoma Miyelom Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Muhit Özcan, sigara ve alkol kullanımı ile aşırı kilonun, hücrenin genetik yapısında hasara yol açarak, kanser riskini artırdığı uyarısında bulundu.
Prof. Dr. Özcan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, hematolojik kanserlerin lösemi, lenfoma ve miyelom olmak üzere 3 ayrı başlıkta incelendiğini söyledi.
Lösemilerin tipik kan kanseri, lenfomaların lenf bezi kanserleri, miyelomun da kemik iliği kanseri olarak bilindiğini aktaran Özcan, çevresel etmenler ve ortalama yaşam süresinin uzaması nedeniyle yaşlı nüfusun artışı gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak, hematolojik kanserlerin görülme sıklığının artmasına karşın, tıbbi teknolojideki gelişmelerle tedavi başarısının da büyük oranda yükseldiğini vurguladı.
Özcan, “Son yıllarda, kan kanserlerinde bir artıştan söz edilebilir. Buna rağmen kan kanserlerinde tedavi başarısındaki artış, görülme sıklığındaki artışa göre daha fazla olmaktadır. Örneğin, 1980’li yıllarda hasta kaybetme olasılığı yüzde 90 olan bir çeşit kan kanserinde, son 20 yılda tedavideki gelişmeler sayesinde oran tersine dönerek yüzde 90 başarıya ulaşıldı.” diye konuştu.
Hematolojik kanserlerin nedenlerinin de büyük oranda diğer kanserlerle benzer olduğuna işaret eden Özcan, sözlerine şöyle devam etti:
“Genetik yatkınlık, kanser gelişiminde tahmin edilenden çok daha az önem taşır. Tüm kanserlerin en fazla yüzde 10’u genetik geçişlidir. Bunun dışında çevresel faktörler çok daha ön plandadır. Bunun için 3 tane yüksek risk yaratan faktör var.
Bunlardan biri sigara ve tütün ürünlerine maruz kalmak, diğeri alkol tüketimi ve bir diğeri ise aşırı kilo yani obezitedir. Buradan yola çıkıldığında tüm kanserlerin yaklaşık yüzde 40’ı önlenebilir sebeplere bağlıdır. Sigara, alkol ve obezite, kan kanserlerinin gelişmesinde risk faktörleridir. Eğer bu risk faktörleri ortadan kaldırılırsa görülme riski mutlaka azalacaktır.”
“İçtiğiniz bir gram alkolle kanser riski başlıyor”
Prof. Dr. Özcan, özellikle sigaranın kanser gelişiminde en önemli faktör olduğunun altını çizerek, “Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), alkol tüketiminde emniyetli bir miktar olmadığını açıkladı ve ‘İçtiğiniz bir gram alkolle kanser riski başlıyor’ uyarısında bulundu. Yani, ‘Ben, az tüketiyorum’ demek sizi kandırabilir ama kanseri kandırmıyor. Dolayısıyla alkolün ne cinsi ne miktarı ne de kalitesi önem taşıyor.” ifadelerini kullandı.
Özcan, sağlıklı yaşamın en önemli koşullarından birisinin yeterli fiziksel aktivite olduğunu vurguladı. Aşırı kilo olarak bilinen obezitenin birçok kanserin gelişiminden sorumlu olduğuna dikkati çeken Özcan, “Yapılan araştırmalar, obezitenin 11 ayrı kanserin riskini artıran önemli bir faktör olduğunu gösterdi.” dedi.
Özcan, obezite ile mücadele için beslenme alışkanlığı ve egzersiz yapmanın en önemli silahlar olduğunu söyledi.
Düzenli egzersizle birçok kanserin görülme sıklığının azalabildiğinin belirlendiğini anlatan Özcan, şunları kaydetti:
“Haftada 150 dakika yapılan egzersiz, fiziksel aktivite için yeterlidir. Ancak herkesin bunu yapacak zamanı olmayabilir. Son yapılan bir çalışma ile günde 8 dakikalık tempolu egzersizin de sağlığın korunması için yeterli olabileceği belirlendi.
Sonuçları, Amerikan Tıp Kurumu’na ait bilimsel dergide geçen hafta yayımlanan bilimsel araştırmaya, 3 bin sağlıklı orta yaşlı birey katıldı. Haftada en az 2 gün 8 bin adım yürümekle herhangi bir nedene bağlı ölüm riskinin yüzde 15 oranında azaldığı ortaya kondu. Bu da olası kanser riskinin azaldığı anlamına gelmektedir.”
Bitkisel ağırlıklı beslenme ile kanser riski büyük oranda azalıyor
Prof. Dr. Özcan, Akdeniz tipi beslenmenin de kanserden korunmada önemli olduğunu belirterek, sağlıklı beslenme için hayvansal kaynaklı proteinlerden makul miktarda yenilmesi, yüksek derecede işlenmiş gıdalardan uzak durulması gerektiğini söyledi.
Yüksek kaliteli bitkisel temelli beslenmenin önemine ilişkin son yapılan bilimsel çalışmaya da değinen Özcan, “Yaklaşık 150 bin İngiliz vatandaşı üzerinde yapılan yeni bir çalışma, bitkisel ağırlıklı beslenme ile kanser riskinin büyük oranda azaldığını gösterdi.” bilgisini paylaştı.
Özcan, tüm bu faktörleri bir arada bulunduran kişilerde, kanser riskinin çok daha yüksek olduğunu ifade ederek, “Sigara kullanan, alkol tüketen, obezitesi bulunan kişilerde kanserin yanı sıra kalp ve damar hastalıkları riski çok daha artacaktır. Çünkü bu faktörler, hücrenin çoğalmasını ve olgunlaşmasını sağlayan genetik üzerinde hasara yol açıyor. Bir noktadan sonra bu hasar, vücut tarafından kontrol edilemez hale geldiğinde kanser ve damar hastalıkları ortaya çıkıyor.” dedi.
